امام صادق علیه السلام می‌فرماید که : تفکر کن ای مفضل ، در مقادیر لیل و نهار.  تو این اندازه شب و روز فکر کن ، ببین شب چند ساعته ، روز چند ساعته ، رو اینا فکر کن ، واقعا عجیبه.  که چگونه بر وفق مصلحت عباد تقدیر گشته ، اندازه این روز ، اندازه این شب به اندازه موافق مصلحت بندگان خداست.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید که: تفکر کن در گردیدن آفتاب ، به حرکت خاصه در بروج دوازده گانه ، بروج یعنی حمل و سور و جواز و سرطان و عسل سبوله و میزان و عقرب و قوس ، اینها اصطلاحات علمیش هست . و تدبیر صانع قدیر در آن به درستی که به این دور تمام میشود سال ، دوازده تا برج که میاد سال تموم میشه و به عمل می آید فصول چهارگانه ، یعنی بهار تابستان پاییز زمستان و در این مقدار از حرکت آفتاب غله ها و میوه ها می رسه وکارش تمام می شود ، و باز در سال دیگر نشو و نما از سر می گیرند. نمی بینی که سال شمسی مقدارش حرکت آفتاب است ، از اول حمل تا اول حمل ، و به این سال و امثال آن پیمایند .

امام صادق علیه السلام به مفضل می‌فرماید که : نظر کن در چگونگی تابیدن آفتاب ،ببین آفتاب چطور می‌تابه ،  که به چه نحو تدبیر کرده است حکیم وهاب . این خدای حکیم این خدای بخشنده ببیند چطور تدبیر کرده ، بدرستی که اکر این خورشید در آسمان در یک موضع وایساده

حضرت صادق علیه السلام می‌فرماید: و ایضاً تفکر کن در بلند و پست شدن آفتاب ، دیدید یه وقتایی آفتاب بالا و پایین میشه این ارتفاع پیدا می‌کنه . در بلند و پست شدن آفتاب ، آقا می‌فرماید که : تفکر کن این برای چیه ، آفتاب هی بلند و پست میشه برای اینکه در هر سال ، چهار فصل مختلف پدید بیاد و تدبیر در مصلحت حکیم غدیر ظاهر گردد.  در زمستان حرارت باطن درخت و در باطن نبات  پنهان میشه .

حضرت می‌فرماید : نگاه کن به ملخ که در نهایت ضعف او را خداوند دانا چه مقدار توانا گردانید. این حیوانی رو که انقدر ضعیف هستش رو خداوند چقدر توانا آفریده است که ، چون در خلقتش توجه کنی مانند ضعیف‌ترین اشیاست. ملخو دیدید وقتی پاهاشو بگیری دیگه کارش تمومه ، اما اگه همون ملخی که انقدر ضعیفه ، زیاد بشه و بشه یه لشکر و به سوی شهری از شهرها رو آورند هیچکس از بشر برای دفع ایشان قادر نخواهد بود. کافیه که فقط یک لشکر بشه و حمله کنه به باغ‌ها ، دیگه فاتحه باغ خونده میشه. و می‌فرماید : اگر سلطانی از سلاطین زی شوکت سوار شود و پیاده ، لشکر خود را جمع کند که بلاد خودش رو از شر ملخ نجات بدهد نتواند. آیا این از دلایل قدرت خداوند نیست که ضعیف‌ترین خلق خود را بفرستد ، به سمت قوی‌ترین خلق خود و اون‌ها که قوی‌ترین هستند بر دفع این‌ها قادر نباشند.

روز سوم حضرت صادق علیه السلام فرمودند ، ابتدا می کنم به ذکر آسمان وآفتاب و ماه و ستارگان و این افلاک و لیل و نهار سرما و گرما جواهر چهارگانه ، که زمین است و آب است و هوا آتش باران سنگ ها کوه ها ، معادن و نباتات و درختان ، و آنچه که در روی زمین ظاهر میشه ، خب حالا من یکیش رو خدمتتون عرض کنم. می فرماید : مفضل تفکر کن در رنگ آسمان ؛ آبی آن را به این رنگ آفریده ، برای اینکه موافق ترین رنگ هاست بهترین رنگ هاست. بر آن که نور دیده و بصر را تقویت می نماید ؛ شما نگاه بکنی به آسمون چشمت قوی میشه حتی آنکه اطباء می گویند ، اگر کسی را ضعفی در دیده پدید آمده باشد. دیدی که چشمات دیگه نمی بینه،  دیدی خط ها رو قاطی می کنه ، باید نظر کند به کبود که میل بسیار دارد به آن نگاه کند.

امام صادق علیه السلام می فرمایند که : تفکر نما ای مفضل در طلوع و غروب آفتاب ، نگاه کن ببین آفتاب طلوع می‌کنه غروب می کنه  اینو فکر کن ، می فرماید که: این طلوع و غروب آفتاب برای قیام لیل و نهار این آفتاب طلوع می کنه برای اینکه  شب و روز درست بشه .اگر طلوع آفتاب نبود همه امور دنیا باطل می‌شد ، مردم نمی‌تونستن دیگه تلاش کنن سعی کنن ، تصرف کنند در امور معاش خود و دنیا همیشه براشون تاریک بود .

امام صادق علیه السلام می فرماید : تأمل کن خلقت ماهی رو ، که مناسبت آن امری را که برای آن آفریده شده. به درستی که این ماهی رو خدا براش پا قرار داده یا نداده چون به راه رفتن محتاج نیست تو آب ، سر می‌خوره زیرا که مسکنش آب است. و ماهی شش نداره ، چون نفس نمی‌تونه بکشه تو آب که نفس نیستش که بخواد نفس بکشه.  به جای پا خدا دو تا بال محکم بهش داده که این تو کنار پهلوهاش ، هی به آب میزنه ، مثل اونایی که قایق دیدی سوار میشن مثل ملوان ها از دو جانب کشتی هی اینا رو تکون میده تا کشتی جاری بشه. و خدای متعال جسم این ماهی رو از فلس‌ها پوشونده.

حضرت صادق می‌فرماید که : آیا می‌دانی که چیست طعمه این مرغان که بیرون نمی آیند مگر در شب ها مانند بوم و شب پره. ممکنه حضرت بوم رو اینجا آورده ولی در موردش خیلی صحبت نکرده ، همون در مورد شب پره صحبت می‌کنه ، مفضل میگه ، گفتم نه آقا جان مولای من نمی‌دونم . حضرت فرمودند که : معاش ایشان یعنی غذای این جانوران که در هوا می‌باشند ،   مانند معاش ایشان از جانورانی است که در هوا می‌باشد . این شب پره خفاش ، غذاش پشه است و شب پره‌های کوچک و ملخ‌های ریز و زنبور عسل،  و اشباح این‌ها که در هوا منتشرند و هیچ موضع از آنها خالی نمی‌باشد .

حضرت صادق صلوات الله علیه در مورد زنبور عسل صحبت می کند، می فرماید : تفکر کن در امر نحل یعنی در کار زنبور ،  یعنی زنبور عسل و اجتماع آن ها در ساختن عسل و مهیا کردن خانه های مسدس ، مسدس  یعنی شش ضلعی، ساختن این خانه های شش ضلعی و دقایق تیزهوشی و زیرکی که در آن ها بکار رفته میشه  به درستی که چون در عمل تامل نمایی ، تو کار که نگاه می کنی تو کار این خانه های شش ضلعی در نهایت غرابت و لطافت است. همشون یه اندازه س .