حضرت صادق صلوات الله علیه می‌فرماید : تأمل کن در خرطوم فیل و لطف و تدبیری که در آن به کار رفته ، ببین خدا چیکارکرده ، زیرا که این خرطوم به منزله دست آن حیوان است. در برگرفتن علف و آب ریختن ، ببین خرطوم دراز بهش داده که از این خرطوم استفاده می‌کنه. غذاهایی که می‌خواد رو برمی‌داره میذاره توی دهنش .  حضرت می‌فرماید که : اگر خرطوم نبود نمی‌توانست چیزی را از زمین بر گیرد.

 حضرت صادق صلوات الله علیه می‌فرماید که : خب نگاه کن ببین که درندگان اگر صاحب رویت و تدبیر می‌بودند  اینا عقل داشتن صاحب تدبیر بودن با همدیگه اتفاق می‌کردند  در ضرر رسوندن به بنی آدم به فرزندان آدم.  هرآینه در اندک وقتی همه را مستاصل می‌کردند  گرگ‌ها با هم یه دست می‌شدند مثلاً با شیرها یه دست می‌شدند ، با پلنگا یه دست می‌شدند که کلک آدمو بکنن . و حضرت می‌فرماید : چه کسی از عهده شیران ببران پلنگان و گرگان برمی‌ومد ؟ کی می‌تونست اینا رو دفع کنه ، کی می‌تونست اینا رو...  خب و اگر با یکدیگر اتفاق می‌کردند و معاونت یکدیگر می‌کردند ، هرآینه سزاوار بود که ایشان را مستاصل گردانند آدمیزاد رو بیچاره می‌کردن

حضرت صادق علیه السلام می‌فرمایند که : فکر کن ای مفضل در افعالی که حق تعالی در آدمی مقرر ساخته ، از خوردن و خواب رفتن وجماع کردن و آنچه در هر یک از اینها تدبیر فرموده . حضرت می‌فرماید که : به درستی که برای هر یک از اینها در نفس آدمی محرکی قرار داده که، مقتضی ارتکاب آن است و تحریس آدمی بر آن می‌نامد پس چند چیز رو خدا برای ما قرار داده خوردن خوابیدن و مثلاً ازدواج کردن. این سه چیز ، این سه تا می‌بینی خدا برای اینها محرکم قرار داده ، برای این سه تا یه محرکی هم قرار داده و خدای متعال روی اینها هم توجه داره. می فرماید : یه چیزی پیش خدا منفورتر از سه چیز نیست یکی پرخوری ، یکی پرخوابی ،  یکی هم پرحرفی.

حضرت صادق علیه السلام می فرماید : نظر کن به سوی پای حیوانات، پای حیوانات رو نگاه کن که خدای متعال همه رو جفت آفریده ، تا رفتن برای اونا آسون باشه، اگه پای حیوانات تاق بود فرد بود چه جور میشد راه رفتنشون، شما تصور کن خود ماها هم پامون جفته اگه یه پا داشتیم راه رفتن چقدر سخت میشد ،تعادلی نیست هی ممکن بخوریم زمین

حضرت صادق صلوات الله علیه در ادامه مبحث می‌فرماید که : نمی‌بینی که درازگوش چگونه تن در می‌دهد به آسیاب کردن و بار برداشتن ، با آنکه می بیند که اسب از این خدمت معافه. می بینی اسب نه بار برمی داره نه آسیاب می‌کنه ولی این تن میده این باید انجام بده ،  اون معافه ولی این باید انجام بده ، این لجش بگیره بگه چرا اون مثلاً اینطور سواری فقط میده اونجوری خوشگل باهاش رفتار می کنی؟ چرا با من اینطوری می‌کنی؟ من قبول ندارم این حرفا رو، من قبول ندارم ببین چطور تن میده به این و مثلاً می‌بینه اسب از اون خدمات معافه ، و به رفاهیت می‌گذرونه ،خیلی خوش و خرم است و شتر با این توانایی که اگر عاصی شود

حضرت می‌فرماید که : یه عده از جاهلان و نادان‌ها متکلمین و ضعفا العقول فلاسفه اون زمان امام صادق علیه السلام عده‌ای رو خدا لعنت کنه ، منصور دستور داده بود از یونان اومده بودند رفته بود از یونان آدم آورده بود ، به نام فیلسوف که این‌ها بیان توی شهر همون جوری که امام صادق علیه السلام کلاس درس داره اونا هم کلاس درس داشته باشند ، بعد میومدن فلسفی از یونان آورده بود می‌خواست بگه ، فقط امام صادق نیست که کلاس داره اینا هم کلاس دارند.  بعد حضرت می‌فرماید : بعضی از این آدم‌های ضعفا العقول فلاسفه به علت اینکه خیلی قصور علم دارند ، قلت تمیز دارند یعنی تشخیص شون کمه ادعای فلسفی می‌کنند ولی چیزی بلد نیستند. اینا میگن اگر شکم آدمی به هیئت قبا می‌ می‌بود شکم آدم مثل قبا بود ،

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند که : اکنون نظر کن به سوی چهارپایان  که بعد از ولادت چگونه از پی مادران خود می‌روند و محتاج نیستند به برداشتن و تربیت کردن . چنانچه محتاجند به سوی آن اولاد آدمیان. ببینید مثلاً گاو بچه که می‌ندازه دیدید چه جوری خودش پا میشه میره دنبال ، مثلاً شیر مادر ، خودش کار خودشو انجام میده. خدای متعال ببین چه تدبیری کرده چه عنایتی کرده ،شما همه حیوونا رو نگاه بکنی اکثراً اینطورین.  تا به محض اینکه از مادر متولد میشن امورات خودشونو خودشون انجام میدن ، حالا اگه قرار بود مثل اولاد آدم یکی بیاد اینا رو برداره ، بابای گوساله نباید دیگه می رفت صحرا ... بعد اعصاب ندارن حیوونا که حوصله ندارن مثل پدر و مادر این بچه‌هایی که به دنیا میاد  پس بنابراین خدای متعال یه جوری خلقت کرده ، این بچه ، بچه گاوه که از مادر متولد می‌شه خودش دیگه میره دنبال کار خود

حضرت صادق علیه السلام می‌فرمایند که : فکر کن در بنای بدن‌های حیوان که خالق متعال چه جوری این‌ها رو خلق کرده . حضرت می‌فرماید : نگاه کن نه بسیار سخت و سلب خدا خلق کرده ، به مانند سنگ که اگر اینطور بود بدن خم نمی تونست بشه و اعمال از او متمشی نمی‌شد . خب این اگر حیوان اگر این درازگوش  خب خیلی بدنش سخت بود سنگین بود مثل سنگ ، نمی‌شد خیلی کارا ازش انجام بشه  و بسیار نرمم نیست ، مثل کرم‌ها دیدید چه جوری نرم تنان مثل کرم‌ها و این‌ها خیلی نرم باشه

مفضل میگه که ، وقتی روز دوم شد بامداد اول صبح رفتم خدمت مولای خودم امام صادق علیه السلام بعداز اینکه اجازه گرفتم و حضرت رخصت دادن نشستم ، گفتم که حمد می کنم خداوندی را که مدبر افلاک است،امام صادق علیه السلام این جملات رو فرمودند: یه حالت موعظه مانندی مفضل رو میکنن، بعد از هر قرنی ،قرنی می آورد، و بعد از هر زمانی، زمانی رو خدا انشاء میکنه ، تا جزا بده بدکاران رو به مثل اون کارایی که انجام دادن. و نیکو کاران را به اضعاف دو برابر سه برابر یا ده برابر پاداش بده برای عدالت.

حضرت صادق علیه السلام می‌فرمایند که: فکر کن ای مفضل در این سه صنف از حیوان یعنی انسان و چهارپایان و مرغان. خود انسان هم یک صنفی هست از حیوانات که متمایز میشه بالاخره به وسیله عقلش از سایر حیوانات . ولی در مجموع زیر مجموعه حیوان قرار می‌گیره. حضرت می فرماید : ما روی این سه تا صنف فکر کن انسان چهارپایان مرغان پرندگان  هر کدوم رو ببین اونچه که مناسب حکمت وجودشه خدا بهش عطا کرده. آدمی‌ها رو مقدر کرده که صاحب عقل باشند زیرکی باشند و لذا صنعت هایی رو انجام میدن اینها مثل بنایی ، زرگری ، نجاری و غیره. اینها بخاطر همین صنعت هوایی که آدمی مشغولش هست می بینی ،